Από τη Γρανάδα ως το Δίστομο και την Καισαριανή…

Λεπτομέρειες
Δημοσιεύτηκε στις Κυριακή, 19 August 2018 17:32

Ένα πολύ καλό άρθρο της φίλης της σελίδας μας Λουϊζας Κουστουμπάρδη καλή σας ανάγνωση.

Στις 19 Αυγούστου του 1936 οι Ισπανοί Φασίστες εκτελούσαν λίγο έξω από τη Γρανάδα τον ποιητή Federico Garcia Lorca. Ήταν από τα πρώτα θύματα του εμφυλίου που μόλις άρχιζε για την Ισπανία και κατέληξε με την επιβολή μιας πολύχρονης δικτατορίας υπό το φασίστα στρατηγό Φράνκο.

Αν και το καθεστώς του Φράνκο προσπάθησε να παρουσιάσει το συγκεκριμένο γεγονός ως ένα λάθος και όχι ως μια προγραμματισμένη ενέργεια, η σύγχρονη ιστορική έρευνα φαίνεται να τους διαψεύδει. Αποδεικνύεται ότι ήταν μια καλά σχεδιασμένη ενέργεια η σύλληψή του, η εκτέλεσή του χωρίς δίκη, χάραμα κάτω από το φως των προβολέων των αυτοκινήτων και η συσκότιση έως τα σήμερα του τόπου όπου ετάφη ο μεγαλύτερος ποιητής της Ισπανίας. Έτσι, θεωρούσαν οι φασίστες ότι ξεμπέρδευαν με έναν ποιητή που, αν και δεν ήταν κομμουνιστής, όπως τον κατηγορούσαν, υπήρξε προοδευτικός, είχε ταχθεί κατά του φασισμού και υπέρ της δημοκρατίας. Αυτό που αγνοούσαν (φυσικό άλλωστε για την περιορισμένη αντίληψη των φασιστών) είναι ότι οι ποιητές δεν πεθαίνουν ρίχνοντάς τους μερικές σφαίρες.

Το γεγονός της δολοφονίας του 38χρονου ποιητή δημιούργησε κύμα συγκίνησης σε όλο τον κόσμο και συνέβαλε στην ακόμα μεγαλύτερη διάδοση του έργου του παγκοσμίως. Δεν είναι τυχαίο ότι μέχρι και σήμερα συνεχίζεται η έρευνα για τις συνθήκες και τον τόπο ταφής του, αλλά, το σημαντικότερο, ότι το έργο του, ιδιαίτερα το θεατρικό, εξακολουθεί να είναι στην επικαιρότητα παγκοσμίως. Στην Ελλάδα πολλοί ποιητές, και όχι μόνο, έγραψαν στίχους για το συγκεκριμένο γεγονός.

Θυμάμαι ένα τραγούδι που ακουγόταν παλιότερα στο ραδιόφωνο σε στίχους του Πυθαγόρα με τίτλο «ο θάνατος του ποιητή» και άρχιζε κάπως έτσι: γιατί τον σκότωσαν γιατί το γελαστό τον ποιητή αυγούλα στη Γρανάδα… Όμως στο τραγούδι, παρά το επίμονο «γιατί» δε δινόταν απάντηση, ποιος και γιατί σκότωσε τον ποιητή.

Τελικά, την απάντησα τη βρήκα κάποια στιγμή στο ποίημα ενός άλλου μεγάλου Έλληνα ποιητή του Καββαδία, με τίτλο Federico Garcia Lorca. Παραθέτω την 5η και την 6η στροφή.

Ατσίγγανε κι Αφέντη μου, με τι να σε στολίσω;

Φέρτε το μαυριτάνικο σκουτί το πορφυρό.

Στον τοίχο της Καισαριανής μας φέραν από πίσω

κι ίσα έν’ αντρίκειο ανάστημα ψηλώσαν το σωρό.

Κοπέλες απ’ το Δίστομο φέρτε νερό και ξίδι.

Κι απάνω στη φοράδα σου δεμένος σταυρωτά

σύρε για κείνο το στερνό στην Κόρδοβα ταξίδι,

μέσ’ απ’ τα διψασμένα της χωράφια τ’ ανοιχτά.

Ο Ατσίγγανος είναι ο ίδιος Λόρκα, που ενώ ο Καββαδίας αναρωτιέται πώς να τον νεκροστολίσει, ταυτόχρονα θυμάται και τα βάσανα του δικού του λαού, την Καισαριανή και την εκτέλεση των 200 κομμουνιστών που την Πρωτομαγιά του 1944 ψηλώσαν το σωρό των νεκρών όσο το ανάστημα ενός άνδρα, αλλά και το ολοκαύτωμα του Διστόμου στις 10 του Ιούνιου του 1944. Και αν αναρωτιέται κανείς πώς συνδέεται το Δίστομο και η Καισαριανή με τη Γρανάδα και την εκτέλεση του Λόρκα, η απάντηση είναι ότι και οι τρεις τόποι είναι πεδία εγκλημάτων του φασισμού και του ναζισμού και ο Ισπανός ποιητής, οι 200 της Καισαριανής και οι κοπέλες από το Δίστομο κάποια από τα εκατομμύρια θύματά του.

Να, λοιπόν, η απάντηση ποιος σκότωσε το γελαστό τον ποιητή αυγούλα στη Γρανάδα. Τον σκότωσαν οι φασίστες, γιατί απλά είναι στο DNA του φασισμού και όσων τoν υποστηρίζουν να μισούν και να καταστρέφουν ό,τι όμορφο δημιουργεί ο άνθρωπος είτε αυτό είναι η τέχνη είτε η πίστη του ανθρώπου σε ανώτερα ιδανικά είτε η ίδια η ύπαρξη της ζωής. Ο φασισμός ήταν και είναι συνώνυμο της ασχήμιας.

Σημείωση: για την ιστορία το ποίημα του Καββαδία δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «ελληνικά γράμματα» το 1945 και αργότερα συμπεριλήφθηκε στην ποιητική συλλογή «το πούσι». Έγινε ευρύτατα γνωστό από τη μελοποίησή του από το Θάνο Μικρούτσικο. Τέλος, να σημειώσουμε ότι είναι από τα λίγα ποιήματα όπου ο Καββαδίας αναφέρεται ευθέως σε ένα πολιτικό γεγονός. Τα περισσότερα ποιήματά του μιλούν για τη μετέωρη ζωή των ναυτικών μεταξύ στεριάς και θάλασσας.